Reconstrucziun d'in vasch da provisiun da Tumein – Crestis, ca. 3000 a.C.

Per pudair s'imaginar l'impurtanza da noss object d'exposiziun – ch'è sin l'emprima egliada nunspectacular – dovri in pitschen excurs en l'istorgia da la terra: Fin avant var 14 000 onns sa chattava l'entira chadaina principala da las Alps sut glatschers dal temp da glatsch. Pervia d'ina midada dal clima han quests glatschers cumenzà a luar ed han laschà cumparair las vals. Uschia han plantas ed animals gì la pussaivladad da sa domiciliar qua. Pli tard èn suandads emprims umans, ch'èn ids qua a chatscha.

En il temp da crap tardiv (temp neolitic), pia avant var 7000 onns, han ils umans midà fundamentalmain lur moda da viver: Or dals chatschaders e collectaders nomads èn daventads purs stabels che cultivavan ers ed allevavan muvel. Quest pass decisiv vegn numnà «revoluziun neolitica». Ussa duvravan ils umans vaschs da provisiun, sco noss object da Tumein, per conservar las victualias cultivadas. La producziun da cheramica era ina da las novas tecnicas culturalas impurtantas da quel temp. Noss object d'exposiziun consista d'arschiglia enritgida cun stgaglias da crap, ch'è la raschun per sia cumparsa exteriura groppa.