Maletg da Gieri Genatsch, ieli sin taila da glin, 1636

El è ina da las persunalitads las pli enconuschentas, ma er las pli dispitaivlas da l'istorgia grischuna: Gieri Genatsch. Noss maletg al mussa sco uffizier da 40 onns en servetschs franzos.

Naschì l'onn 1596 en relaziuns modestas, ha Genatsch fatg ina carriera remartgabla en ils scumbigls da la Guerra da trent'onns. En quel temp, cur che las Trais Lias èn crudadas en il champ da tensiun da las pussanzas europeicas, è il reverenda sa transfurmà ad in cumandant da mercenaris e la finala ad in politicher da gronda influenza. Per ses avanzament ha el midà sche necessari la partida politica: l'emprim serviva el a Venezia, alura a la Frantscha e la finala a Spagna-Habsburg. Schizunt la religiun ha el midà da refurmà a catolic. Ord persvasiun, sco ch'el scheva. Ord calculaziun, supponivan ses contemporans. Sias finamiras persequitava el en moda radicala e cun gronda prontezza a la violenza. Ed er sia atgna vita è ida a fin en moda violenta: durant il tschaiver da l'onn 1639 è el vegnì mazzà cun ina sigir tras persunas nunenconuschentas. Sia fossa sa chatta en la catedrala da Cuira.